FOTORELACJA Z WYKŁADU OTWARTEGO: “DLACZEGO KLIMAT SIĘ ZMIENIA?”

Zdjęcia: Krzysztof Miłosz

ZAPROSZENIE NA SPOTKANIE I WYKŁAD W KOLE NAUKOWYM METOC

Koło naukowe meteorologiczno-oceanograficzne METOC zaprasza Państwa na spotkanie naukowe połączone z wykładem Czesława Dyrcza „Batymetria satelitarna”, które odbędzie się w systemie wirtualnym w dniu 14 maja 2021 roku o godz. 1800.

Zapraszamy również chętnych i zainteresowanych powyższą tematyką do uczestnictwa w naszym spotkaniu, które jest spotkaniem otwartym na portalu edukacyjnym naszej uczelni.

W tym miejscu znajdziecie link do prezentacji na wykład.

Szanowni Studenci,

w tym miejscu znajdziecie link do prezentacji na wykład z okazji Światowego Dnia Meteorologii 2021.

NOWY PRZEWODNICZĄCY KOŁA NAUKOWEGO METEOROLOGICZNO-OCEANOGRAFICZNEGO METOC

Podczas zebrania koła naukowego meteorologiczno-oceanograficznego METOC w dniu 24 marca 2021 roku na przewodniczącego koła został wybrany bsmt pchor. Janusz ADRIANEK z czwartego roku studiów na kierunku nawigacja.

Fot. M. Szymkowiak

Bsmt pchor. Janusz ADRIANEK w ramach realizacji pracy inżynierskiej odtworzył historyczną mapę wojennego przejścia okrętu podwodnego ORP „Orzeł” z Tallina (Estonia) do Rosyth (Wielka Brytania). Praca pod tytułem „Projekt mapy nawigacyjnej przejścia okrętu podwodnego z Estonii do Wielkiej Brytanii” zawiera ręcznie wykonane dwie mapy na obszar Morza Bałtyckiego i cieśniny Sund. Wykonana i obroniona 4 lutego 2021 roku praca promuje współczesną wiedzę nawigacyjną i możliwości polskich podchorążych, które nie ustępują wiedzy i doświadczeniu nautycznemu nawigatora ORP „Orzeł” porucznika Mariana MOKRSKIEGO. Praca podchorążego Janusza ADRIANKA została zgłoszona do konkursu o nagrodę im. Stanisława Alexandrowicza w kategorii pracy dyplomowej z zakresu historii kartografii organizowanego przez Zespół Historii Kartografii Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.

Wykład z okazji Światowego Dnia Meteorologii 2021

W ramach działalności koła naukowego meteorologiczno-oceanograficznego METOC, z okazji Światowego Dnia Meteorologii 2021, w dniu 23 marca 2021 roku o godzinie 1530 zostanie przeprowadzony w oparciu akademicki portal edukacyjny eduPortal wykład otwarty Czesława Dyrcza na temat „Ocean, nasz klimat i pogoda”. 

Drodzy Członkowie Naukowego Koła METOC,

zapraszam Państwa na spotkanie naukowego koła METOC połączonego z wykładem „Dryf lodu na Oceanie Arktycznym”, które odbędzie się w systemie wirtualnym w dniu 17 lutego 2021 roku o godz. 1600. Nasze spotkanie w części organizacyjnej będzie zawierało między innymi wybór przewodniczącego koła oraz dyskusję nad formami pracy i planem kolejnych przedsięwzięć.

Zapraszam również pozostałych chętnych studentów do uczestnictwa w naszym spotkaniu i proszę o indywidualne zgłoszenie się w celu uzyskania dostępu do spotkania.

Serdecznie zapraszam,
Czesław Dyrcz

Drodzy Podchorążowie i Studenci,

przedstawiam Państwu zaproszenie do działalności w studenckim kole naukowym meteorologiczno-oceanograficznym METOC. W dobie aktualnych ograniczeń pandemicznych i wirtualnych spotkań zachęcam do zainteresowania się tą działalnością, aż do normalnego czasu funkcjonowania Naszej Uczelni. Zapraszam na stronę koła https://nawigacja.gdynia.pl/dla-studentow/kola-naukowe/metoc-2/  nie tylko jako czytelników koła, ale i autorów zamieszczanych tam tekstów, opracowań naukowych i ciekawostek. Zachęcam również do poszerzania swoich zainteresowań, skutkujących w przyszłości rozwojem intelektualnym i naukowym.

Zapraszam chętnych z Państwa na wirtualne spotkanie organizacyjne, które odbędzie się 24 listopada (wtorek) w godz. 1630-1730. Zaproszenia zostaną wysłane poprzez eduPortal.

Serdecznie zapraszam,
Czesław Dyrcz

Monografia Czesława Dyrcza „Voyage planning and weather”

Monografia „Voyage planning and weather” ilustruje współczesny proces planowania podróży i pokazuje miejsce pogody we wszystkich etapach planowania. Analiza bieżącej pogody w planowaniu podróży i jej realizacji jest ważnym elementem bezpieczeństwa nawigacji jednostek pływających. Ta książka może służyć studentom jako pomoc w poznawaniu planowania podróży wraz z elementami meteorologii i oceanografii, ale i również oficerom wachtowym. „Voyage planning and weather” została wydana przez Wydawnictwo Akademickie Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni.

Drugie wydanie książki „Meteorology and oceanography. Terms, definitions and explanations”

Wydawnictwo Akademickie Akademii Marynarki Wojennej zakończyło druk drugiego wydania książki Czesława Dyrcza „Meteorology and oceanography. Terms, definitions and explanations”. Publikacja jest uzupełnieniem i wzbogaceniem o nowe treści pierwszego wydania książki z 2017 roku. Książka posiada 261 stron oraz 174 ilustracje. Treści obszarowe z zakresu meteorologii i oceanografii zobrazowane są w porządku alfabetycznym, co nadaje publikacji charakter encyklopedyczny, a Czytelnikowi możliwość wybiórczego korzystania w zależności od potrzeby wzbogacenia wiedzy, czy tylko odnalezienia interesującej odpowiedzi lub odszukania definicji. Zakres tematyczny książki obejmuje współczesną wiedzę meteorologiczno-oceanograficzną na poziomie operacyjnym wg Konwencji STCW. Publikacja jest przeznaczona dla studentów Akademii Marynarki Wojennej, jednakże i oficerowie wachtowi mogą znaleźć tutaj interesujące informacje. Zgodnie z oczekiwaniami studentów książka została wzbogacona o przykładowe pytania na końcowe kolokwium zaliczające przedmiot studiów.

Opracowanie: Czesław Dyrcz

Zapraszamy do zapoznania się z galerią zdjęć: drugie wydanie.

Na skraju lodu arktycznego. V etap wyprawy badawczej MOSAiC

Wyprawa badawcza MOSAiC (Multidisciplinary Drifting Observatory for the Study of Arctic Climate) z lodołamaczem „Polarstern” dotarła do skraju lodu w pobliżu wybrzeżu Grenlandii. Dryf w lodzie Oceanu Arktycznego statku badawczego „Polarstern” wraz z „miasteczkiem pomiarowym” od rozpoczęcia badań we wrześniu 2019 roku do osiągnięcia pozycji na skraju lodu wyniósł ponad 3 000 km (ponad 1 600 mil morskich).

Rys. 1. Trasa dryfu w lodzie Oceanu Arktycznego (kolor niebieski) i przemieszczania się lodołamacza „Polarstern” od września 2019 r. do dnia 12 sierpnia 2020 r. (Źródło: Alfred-Wegener-Institut.)

W dniu 12 sierpnia 2020 roku oficjalnie rozpoczął się V etap wyprawy badawczej MOSAiC. Wymiana części ekipy badawczej oraz dostarczenie zaopatrzenia dokonana została w oparciu o rosyjski lodołamacz badawczy „Akademik Tryoshnikov”.

Fot. 2. Lodołamacz „Polarstern” wraz z rosyjskim lodołamaczem „Akademik Tryoshnikov” podczas operacji uzupełniania zapasów (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Steffen Graupner.)

Przed osiągnięciem skraju lodu rozpoczęto demontaż urządzeń pomiarowych znajdujących się na lodzie. „Miasteczko pomiarowe” praktycznie zakończyło swoje istnienie ze względu na rozpad zespolonej pokrywy lodowej na drobną krę. Możliwe do odzyskania urządzenia badawcze zostały przez badaczy rozmontowane i powróciły na statek.

Fot. 3. Demontaż masztu meteorologicznego (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Lianna Nixon.)

Fot. 4.  Transport urządzeń pomiarowych na „Polarstern” (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Lisa Grosfeld.)

Źródło zdjęć: Alfred-Wegener-Institut.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

DZIEŃ LODU ARKTYCZNEGO 2020

Dzień Lodu Arktycznego obchodzony jest 15 lipca. Pomysłodawcą obchodów jest Polar Bears International, a głównym celem jest zwrócenie uwagi na dynamikę postępującego procesu topnienia lodu morskiego w Arktyce, udzielenie odpowiedzi na pytania o znaczenie tego procesu oraz poszukiwanie możliwości odwrotu tego trendu. Powierzchnia pokrywy lodowej Arktyki ulega zmniejszeniu, co jest już bezdyskusyjnym faktem. Na uwagę zasługuje coraz większa szybkość tego procesu. Powierzchnia pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego oscyluje. W marcu osiąga maksimum zajmowanej powierzchni i grubości lodu, natomiast najmniejszy zasięg występuje we wrześniu. Dotychczas najmniejsza powierzchnia pokrywy lodowej została zaobserwowana w dniu 17 września 2012 roku i wynosiła 3,387 mln. km². Średnia wartość minimalnej powierzchni pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego z wieloletnich pomiarów (1981–2010) wynosi ok 6,334 mln. km², a średnia maksymalna wartości szacowana jest na 15,546 mln. km². Dane według danych National Snow and Ice Data Center (NSIDC).

Rysunek 1. Zasięg pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego w dniu 13 lipca 2020 roku
(Źródło: NSIDC/NASA Earth Observatory.)

Na rysunku 1 został zobrazowany zasięg pokrywy lodowej w dniu 13 lipca 2020 roku, którego powierzchnia wynosi 7, 787 min. km² i jest ona poniżej najniższych wartości zanotowanych w 2012 roku [dane NSIDC]. Aktualna tendencja powierzchni lodu morskiego Oceanu Arktycznego jest zmniejszająca.

Od połowy dwudziestego wieku globalna średnia temperatura wzrosła o około 0,6°C, jednak zmiany na kuli ziemskiej nie następowały wszędzie w jednakowym tempie. Temperatury w Arktyce rosły dwa razy szybciej niż w szerokościach umiarkowanych. Na rysunku 2 zobrazowano zmiany temperatury przy powierzchni Ziemi w latach 1970–2017. Obszar Arktyki charakteryzuje się wzrostem temperatury w granicach ok. 2ºC.

Rysunek 2. Zmiany temperatury przy powierzchni Ziemi w latach 1970-2017 [ºC]
(Źródło: NASA GISS, https://data.giss.nasa.gov/gistemp.)

Analizując rysunek 2 można zadać następujące pytanie: dlaczego okolice bieguna północnego ogrzewają się szybciej niż reszta świata? Najczęściej podawanym powodem jest spadek powierzchni lodu morskiego, jednakże są również inne przyczyny związane z globalną cyrkulacją atmosfery, jak i również z prądami morskimi.

Lód morski na Oceanie Arktycznym odgrywa kluczową rolę w regulowaniu temperatury na świecie. Jednak począwszy od 1979 roku, kiedy rozpoczęto stałe obserwacje satelitarne, pokrywa ta spada o 13 proc. na dekadę. Eksperci od klimatu z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA) przewidują, że lód może całkowicie zniknąć z powierzchni Oceanu Arktycznego w przeciągu najbliższych 25 lat. W tym miejscu można postawić tezę, iż spowodowane przez człowieka zmiany klimatyczne na Oceanie Arktycznym mogą sprawić, że stanie się on okresowo całkowicie wolny od lodu morskiego.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Dryf lodów podczas wyprawy badawczej MOSAiC

Podczas wyprawy badawczej MOSAiC (Multidisciplinary Drifting Observatory for the Study of Arctic Climate) lodołamacz „Polarstern” wraz z „miasteczkiem pomiarowym” posadowionym na lodzie poza lodołamaczem poddawane są dryfowi i procesom zachodzącej deformacji lodów arktycznych. Dynamika lodów dryfujących związana jest z dywergencją (proces rozluźniania lodu dryfującego, prowadzący do zmniejszania się zwartości lodu lub naprężeń występujących w nim), zwieraniem (zmniejszanie się odstępów pomiędzy krami, skutkującym zwiększeniem się zwartości lodu lub powstaniem naprężeń mogących prowadzić do deformacji lodu) i ścinaniem (przemieszczanie się kier względem siebie, co może powodować ruch obrotowy kier i powstawania szczelin wypełnionych zwartym lodem). Podczas procesów deformacji lodu powstają przerwy, rozwarcia lodu oraz tłoczenie lodu powodujące powstawanie tłoczni lodowych. Powstawanie przerw, rozwarć lodu oraz tłoczenie lodu obserwowane jest niemal od początku wyprawy, jednakże aktualnie te procesy są szczególnie wydatnie obserwowane.

Rys. 1. Dryf paku lodowego w Morzu Arktycznym (Źródło: opracowanie własne.)

Pak lodowy Morza Arktycznego (Oceanu Arktycznego) znajduję się w ciągłym dryfie. Kierunek i prędkość dryfu zależą od warunków wiatrowych i prądów morskich. Dotychczasowe wielokrotne badania dryfu pól lodowych w Morzu Arktycznym określiły jego generalny przebieg. Wyróżnia się dwa zasadnicze układy cyrkulacji lodów arktycznych: Dryf Transpolarny (Dryf Ponadbiegunowy) i Dryf Morza Beauforta (Wir Pacyficzny).

Fot. 1. Przerwa lodowa utworzona w pobliżu lodołamacza „Polarstern” w dniu 14 kwietnia 2020 roku oddzielająca część „miasteczka pomiarowego” od bazy (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Julia Schmale.)

Przerwy lodowe obserwowane były podczas fazy początkowej wyprawy. Okres zimy arktycznej charakteryzował się tworzeniem tłoczni lodowych z powstającymi wałami lodowymi i lodem nawarstwionym.

Fot. 2. Przerwa lodowa zaobserwowana przy lodołamaczu „Polarstern” w dniu 11 października 2019 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Sebastian Grote.)

Fot. 3.  Przerwa lodowa zaobserwowana przy lodołamaczu „Polarstern” w dniu 11 marca 2020 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Kathryn Hansen.)

Fot. 4.  Przerwa lodowa z „lotu ptaka” przy lodołamaczu „Polarstern” w dniu 11 marca 2020 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Manuel Ernst.)

Fot. 5. Wały lodowe i lód nawarstwiony obserwowane w dniu 18 marca 2020 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut.)

Fot. 6.  Szczelina i lód nawarstwiony w pobliżu urządzeń pomiarowych zaobserwowane w dniu 1 kwietna 2020 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Christian Schmale.)

Powstawanie przerw w lodzie, szczelin lodowych, kanałów w lodzie świadczy o zmianie pory roku i kolejnej fazie w jaka weszła wyprawa MOSAiC. Charakterystyczne dla tej pory roku zjawiska lodowe wydatnie będą zmieniać i czynić bardziej trudną pracę dla badaczy.

Źródło zdjęć: Alfred-Wegener-Institut.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Najchłodniejszy i najbliżej bieguna północnego etap wyprawy MOSAiC

Wyprawa badawcza MOSAiC (Multidisciplinary drifting Observatory for the Study of Arctic Climate) weszła w jeden z najtrudniejszych etapów ze względu na warunki meteorologiczne. W lutym 2020 roku odnotowano najchłodniejsze dni. O godzinie 18.00 UTC 1 lutego 2020 roku termometry pokazały najniższą temperaturę podczas całej wyprawy wynoszącą -38,2ºC, a w dniu 29 lutego 2020 roku o godz. 17.00 UTC temperatura wynosiła -36,9ºC. Na rysunku 1 zobrazowane są dane meteorologiczne rejestrowane na stacji pomiarowej w rejonie wyprawy. Dotychczas najniższe temperatury podczas wyprawy wystąpiły w lutym 2020 roku.

Rysunek 1. Dane meteorologiczne zarejestrowane podczas trwania wyprawy badawczej MOSAiC (Źródło: Current Meteorological Data Polarstern – MOSAiC.)

Kolejną bardzo istotną informacją dotyczącą wyprawy badawczej MOSAiC jest odległość od bieguna północnego dryfującego w polarnym lodzie lodołamacza „Polarstern”. W dniach od 21 lutego 2020 roku (23.00UTC) do 25 lutego 2020 roku (16.00 UTC) lodołamacz i rozstawione na lodzie miasteczko badawcze znajdowało się w najbliższej odległości od bieguna północnego wynoszącej 84 mile morskie. Dotychczasowa najwyższa szerokość geograficzna dryfującej jednostki to 88,6ºN.

Rysunek 2. Pozycja lodołamacza R.V. „Polarstern” o godz. 20.20 29 lutego 2020 roku (Źródło: MOSAiC, Alfred-Wegener Institute.)

Fot. 1. Intensywny opad śniegu w dniu 19 lutego 2020 roku obserwowany z pokładu R.V „Polarstern” (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Julienne Stroeve)

Fot. 2. Przewrócone urządzenia pomiarowe ustawiane do pionu (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Eric Brossier.)

Fot. 3. Sprawdzanie poprawności działania urządzeń pomiarowych w dniu 15 lutego 2010 roku (Fot. Alfred-Wegener-Institut/Fot. Steffen Graupner.)

Fot. 4. Świt nawigacyjny na serokości geograficznej 87º49,’N w dniu 11 lutego 2020 roku (Źródło: Alfred-Wegener-Institut/Fot. Ivo Beck.)

Aktualnie załoga wyprawy MOSAiC przygotowuje się do kolejnej wymiany zespołu badawczego, który zostanie dostarczony przez rosyjski lodołamacz „Kapitan Dranitsyn” będący już w drodze do R.V. „Polarstern”.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Roczna wyprawa badawcza MOSAiC lodołamacza „Polarstern” (2019-2020

We wrześniu 2019 roku lodołamacz „Polarstern” rozpoczął roczną wyprawę badawczą w okolicy bieguna północnego. Ekspedycja nosi nazwę MOSAiC (Multidisciplinary drifting Observatory for the Study of Arctic Climate). Podczas tego przedsięwzięcia badawczego prowadzone będą wielodyscyplinarne badania atmosfery, lodu morskiego, oceanograficzne, ekosystemu i biochemiczne. Oczekuje się, że obserwacje przyczynią się do odzwierciedlenia złożonych mechanizmów związanych ze zmianą klimatu.

Rys. Lodołamacz: “Polarstern” (fot. Stefan Hendriks)

126 lat temu norweski badacz i polarnik Fridtjof Nansen wyruszył w pierwszą w historii badań polarnych wieloletnią ekspedycję badawczą akwenu Oceanu Arktycznego na drewnianym żaglowcu „Fram”, który dryfował wmarznięty w lody Arktyki.

Rys. 2. Norweski badacz Arktyki Fridtjof Nansen oraz mapa jego podróży w lodach Arktyki na pokładzie żaglowca „Fram” w latach 1863–1866 (Fot.: National Portrait Gallery, London.)

MOSAiC jest pierwszą całorocznym ekspedycją do centralnej części Arktyki, badającą arktyczny system klimatyczny. Projekt o całkowitym budżecie przekraczającym 140 000 000 € został przygotowany przez międzynarodowe konsorcjum wiodących polarnych instytucji badawczych, prowadzone przez Instytut Alfreda Wegenera Helmholtz Centre for Polar i Marine Research (AWI).

Wokół lodołamacza w promieniu kilkunastu kilometrów rozstawione zostały stacje badawcze. Dodatkowo dane będą zbierane przez samoloty badawcze oraz współpracujące w ramach ekspedycji jednostki pływające. Badania prowadzone z tak wielkim rozmachem pozwolą na dokładniejsze zrozumienie zmian klimatu Arktyki i jego udziału w globalnym ociepleniu.

Rys. 3. „Lodowy obóz” podczas ekspedycji MOSAiC (Źródło: MOSAiC Expedition.)

Rys. 4. Pozycja dryfującego w lodzie lodołamacza „Polarstern” w dniu 1 grudnia 2019 roku (Źródło: MOSAiC,  AWI.)

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Światowy Dzień Meteorologii 2019

Światowy Dzień Meteorologii obchodzimy corocznie 23 marca na pamiątkę wejścia w życie konwencji o utworzeniu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) w 1950 roku, jako kontynuatora Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej, powstałej w 1873 roku. WMO jest wyspecjalizowaną agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), której celem jest zapewnienie każdemu państwu (narodowi), niezależnie od jego rozwoju gospodarczo-ekonomicznego, dostępu do prognozy pogody oraz informacji dostosowanych do podstawowych potrzeb kraju. WMO koordynuje zbieranie danych o pogodzie i klimacie, ujednolica metody pomiarów i obserwacji oraz rozpowszechnia dane meteorologiczne.

Światowy Dzień Meteorologii dedykowany jest jednemu tematowi ustalanemu przez WMO. Od kilku już lat tematyka obejmuje problemy związane z globalnym ociepleniem klimatu. Tematem Światowego Dnia Meteorologii w 2019 roku jest Słońce, Ziemia i pogoda.

ŚWIATOWY DZIEŃ METEOROLOGII 2018

Tegoroczny Światowy Dzień Meteorologii 2018 obchodzony jest pod hasłem „Weather-ready, climate-smart”. Dzień 23 marca przyjęty został jako Światowy Dzień Meteorologii dla upamiętnienia wejścia w życie konwencji o utworzeniu Światowej Organizacji Meteorologicznej (World Meteorological Organisation – WMO) w 1950 roku. Światowa Organizacja Meteorologiczna kontynuuje działalność Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej (International Meteorological Organisation – IMO) powstałej w 1873 roku. Celem WMO jest zapewnienie każdemu państwu (narodowi), niezależnie od jego rozwoju gospodarczo-ekonomicznego, dostępu do prognozy pogody oraz informacji meteorologicznych dostosowanych do podstawowych potrzeb kraju. Każdego roku obchody Światowego Dnia Meteorologii poświęcone są tematyce meteorologiczno-klimatycznej. W ostatnich latach dominowały tematy związane z problematyką globalnych zmian klimatu. Wybór tematów wskazuje na istotną wagę tych problemów.
Gwałtowne zjawiska meteorologiczne takie jak: huragany, cyklony, powodzie i susze powodują około 80% wszystkich światowych katastrof naturalnych. Światowe straty sięgają miliardów dolarów i systematycznie wzrastają. Rozwój nowych technologii obserwacji i przewidywania pogody powinien przyczynić się do ograniczenia tych kosztów, ponoszonych głównie przez kraje biedne i rozwijające się.

Światowa Organizacja Meteorologiczna jest od 1951 roku wyspecjalizowaną agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), zajmującą się problemami związanymi z meteorologią, klimatologią i hydrologią operacyjną. Organizacja została powołana dla kierowania rozwojem i doskonaleniem światowej meteorologii i prowadzenia związanej z tym działalności, dla wspierania państw członkowskich we wszystkich sferach aktywności człowieka.
Zadania Światowej Organizacji Meteorologicznej odnoszą się zarówno do działalności podstawowej, niezbędnej do osłony i poprawy świadczonych na poziomach narodowych i międzynarodowym usług w zakresie serwisu meteorologicznego i hydrologicznego, jak również do jego rozszerzenia, prowadzenia badań i rozwoju.
Głównym organem WMO jest Światowy Kongres Meteorologiczny. Organem zarządzającym jest Rada Wykonawcza, a obecnym Sekretarzem Generalnym WMO jest pan Petteri Taalas (Finlandia). WMO skupia 191 członków (185 państw oraz sześć terytoriów). Siedziba organizacji znajduje się w Genewie.

ZAPROSZENIE NA OBCHODY ŚWIATOWEGO DNIA METEOROLOGII 2018 W INSTYTUCIE NAWIGACJI I HYDROGRAFII MORSKIEJ AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ

Światowy Dzień Meteorologii 2018 pod hasłem „Weather-ready, climate-smart” obchodzony będzie w Instytucie Nawigacji i Hydrografii Morskiej (Laboratorium meteorologiczno-oceanograficznym METOC) w dniu 22 marca 2018 roku o godzinie 1000.

Plan obchodów Światowego Dnia Meteorologii 2018

1. Godz. 10.00 – Otwarcie obchodów Światowego dnia Meteorologii 2018;
2. Godz. 10.05 – Wystąpienie Sekretarza Generalnego Światowej Organizacji Meteorologicznej Petteri Taalas (prezentacja video);
3. Godz. 1015 – Wykład kadm. w st. spocz. dr. inż. Czesława Dyrcza nt.: „Przyczyny i skutki zmian klimatu”;
4. Godz. 1100 – Dyskusja o pogodzie i klimacie;
5. Godz. 1130 – Wystąpienia podsumowujące.

ŚWIATOWY DZIEŃ METEOROLOGII – 23.03.2017

Światowy Dzień Meteorologii 2017 obchodzony jest w tym roku pod znakiem chmur. Zrozumienie chmur (Understanding Clouds) – to temat wiodący wskazany przez Światową Organizacje Meteorologiczną (WMO) na święto meteorologii w dniu 23 marca 2017 roku. WMO podkreśla ogromne znaczenie chmur dla obserwacji i badań zmian klimatycznych oraz przewidywania pogody.

Chmury odgrywają kluczową rolę w procesie przewidywania pogody i wydawania ostrzeżeń meteorologicznych. Chmury odgrywają pierwszorzędową rolę w obiegu wody i kształtowaniu globalnej dystrybucji jej zasobów. Chmury to nie tylko meteorologia, a ich niezwykły wygląd, groza, zmienność są inspiracją artystów, poetów, muzyków, fotografów i niezliczonych entuzjastów do kreowania piękna i sztuki.

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

MOBILNA STACJA HYDROMETEOROLOGICZNA NA WYSTAWIE Z OKAZJI 10. ROCZNICY CENTRUM NAUKI EXPERYMENT W GDYNI

Członkowie studenckiego koła naukowego METOC zaprezentowali w dniach 3 i 4 czerwca 2017 roku mobilną stację hydrometeorologiczną podczas wystawy z okazji 10. rocznicy powstania Centrum Nauki EXSPERYMENT w Gdyni. Powyższa wystawa była okazją przedstawienia wybranych prac realizowanych na potrzeby nauki i dydaktyki w Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni. W zabezpieczeniu przygotowania i obsługi wystawy uczestniczyli członkowie koła METOC: bosm. pchor. inż. Wiktor AUGUSTYNIAK, bosm. pchor. inż. Ewelina ROMAN, bosm. pchor. inż. Jakub PIECHOTA i bosm. pchor. inż. Paula TUREK. Pomysłodawcą i twórcą założeń mobilnej stacji hydrometeorologicznej jest dr. inż. Czesław Dyrcz, prof. wizyt. AMW, a wykonawcą firma Elson Sp. J. z Gdyni. Stacja została uruchomiona w czerwcu 2016 roku. Od tego czasu służy zabezpieczeniu procesu dydaktycznego studentów Akademii Marynarki Wojennej i jest źródłem bogatych danych meteorologicznych wykorzystywanych w realizacji prac dyplomowych podchorążych oraz prac naukowych.

Fot. 1. Rozstawiona stacja na stanowisku wystawowym w Centrum Nauki EKSPERYMENT w Gdyni

Fot. 2. Zabezpieczanie prezentacji mobilnej stacji hydrometeorologicznej w Centrum Nauki EKSPERYMENT

Fot. 3. Mali goście odwiedzający stanowisko stacji

Opracowanie: Czesław DYRCZ.

MOBILNA STACJA HYDROMETEOROLOGICZNA NA WYSTAWIE PODCZAS KONFERENCJI NAVSUP 2016

Członkowie studenckiego koła naukowego METOC zaprezentowali w dniu 8 listopada 2016 r. mobilną stację hydrometeorologiczną podczas XX Międzynarodowej Konferencji Nawigacyjnej NavSup 2016 „Rola nawigacji w zabezpieczeniu działalności ludzkiej na morzu”. Konferencja została zorganizowana przez Instytut Nawigacji i Hydrografii Morskiej Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte. Stacja powstała w 2016 roku w celu zabezpieczenia procesu dydaktycznego studentów Akademii Marynarki Wojennej.

Fot. 1. Rozstawianie stacji na stanowisku wystawowym konferencji NavSup 2016 w holu Biblioteki Głównej Akademii Marynarki Wojennej (źródło: zdjęcia z Konferencji NavSup 2016)

Fot. 2. Mobilna stacja hydrometeorologiczna rozstawiona na stanowisku wystawowym konferencji NavSup 2016 (źródło: zdjęcia z Konferencji NavSup 2016)

Fot. 3.  Widok stanowisk wystawowych Konferencji NavSup 2016 (źródło: zdjęcia z Konferencji NavSup 2016)

„METEOROLOGIA DLA PRZYSZŁOŚCI” – WYKŁAD Z OKAZJI
ŚWIATOWEGO DNIA METEOROLOGII

Światowy Dzień Meteorologii jest okazją do zaprezentowania i przybliżenia problematyki meteorologicznej w Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte, mającej zastosowanie w procesie dydaktycznym, jak i popularyzacji naukowej w środowisku akademickim i poza uczelnianym. W dniu 23 marca 2016 r. o godz. 1100 przeprowadzony został w laboratorium meteorologiczno-oceanograficznym METOC wykład na temat „Meteorologia dla przyszłości”, będący inspiracją tematyki przewodniej tegorocznego Światowego Dnia Meteorologii. Wykład miał charakter otwarty, a przeprowadzony został przez kadm. w st. spocz. dr.  inż. Czesława DYRCZA, prof. wizyt. AMW.

Światowy Dzień Meteorologii – dzień ustanowiony w związku z datą utworzenia 23.03.1950 r. Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO – World Meteorological Organisation). W tym roku Światowy Dzień Meteorologii obchodzony jest pod hasłem: Hotter, Drier, Wetter. Face the Future.

Światowa Organizacja Meteorologiczna – WMO jest kontynuatorką Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej (IMO – International Meteorological Organisation), która powstała w 1870 r. Celem działalności WMO jest zapewnienie każdemu państwu świata dostępu do informacji meteorologicznych, niezbędnych do podstawowych potrzeb kraju.

Meteorologia – nauka o atmosferze, jej budowie, właściwościach i zachodzących w niej procesach fizycznych.

Meteorologia morska – zajmuje się badaniem właściwości, procesów i zjawisk fizycznych atmosfery nad morzami i oceanami oraz praw rządzących współoddziaływaniem atmosfery i morza.

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

INAUGURACYJNE SPOTKANIE W NOWYM ROKU AKADEMICKIM
STUDENCKIEGO KOŁA NAUKOWEGO METOC

Inauguracyjne spotkanie studenckie koło naukowe meteorologiczno-oceanograficznego METOC w nowym roku akademickim 2015-2016 odbyło się 18 listopada 2015 r. w laboratorium meteorologiczno-oceanograficznym. Podczas spotkania podchorąży Wiktor AUGUSTYNIAK – student IV roku studiów Wydziału Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego omówił swój udziału w rejsie naukowo-badawczym na pokładzie R/V „Baltica” w dniach 02–08.11.2015 r. związany ze zbieraniem materiałów do pracy dyplomowej.

Pierwszy raz w historii Akademii Marynarki Wojennej podchorąży naszej Uczelni wziął udział w rejsie naukowo-badawczym na pokładzie statku badawczego R/V „Baltica”. Pobyt na statku podchorążego W. AUGUSTYNIAKA związany był z udziałem w prowadzonych badaniach przez pracowników Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddziału Morskiego w Gdyni i ze zbieraniem materiałów do pracy dyplomowej realizowanej w Instytucie Nawigacji i Hydrografii Morskiej Wydziału Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego. Ponad to, nasz student pełnił wachty dublera oficera wachtowego w ramach indywidualnej praktyki dyplomowej pod nadzorem kapitana statku i oficera wachtowego. Realizacja tego przedsięwzięcia możliwa była w związku z podpisanym na początku 2015 roku porozumieniem o współpracy pomiędzy Akademią Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni, a Instytutem Meteorologii i Gospodarki Morskiej – Państwowym Instytutem Badawczym Oddziałem Morskim w Gdyni.

R/V „Baltica” jest statkiem badawczym, którego współwłaścicielami są: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) Oddział Morski w Gdyni oraz Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy (MIR-PIB). Armatorem statku jest MIR-PIB.

Do głównych zadań, R/V “Baltica” należą:

• badania środowiska Morza Bałtyckiego w ramach programów krajowych i zobowiązań międzynarodowych zwłaszcza dotyczące oceanografii, atmosfery nadmorskiej, substancji radioaktywnych i zanieczyszczeń – zobowiązania wobec Komisji Helsińskiej HELCOM – BMP, EGAP, MORS oraz zbiór danych dla Krajowej Służby Oceanograficznej;
• badania nad funkcjonowaniem ekosystemu Bałtyku, prowadzone w ramach projektów międzynarodowych pod patronatem ICES, współpracy bilateralnej z państwami bałtyckimi oraz projektów finansowanych przez Komitet Badań Naukowych;
• badania oceanograficzne i biologiczno-rybackie na Bałtyku prowadzone w celu określenia możliwości połowów oraz uwarunkowań ekologicznych mających wpływ na stan zasobów.

Statek badawczy r/v „Baltica” (Źródło: Morski Instytut Rybacki)

Podczas spotkania przyjęto do realizacji plan działania studenckiego koła naukowego METOC w semestrze zimowym R.A. 2015-2016. Spotkania studenckiego koła naukowego METOC odbywają się w laboratorium METOC s.105/7 o godz. 1530 – 1730. Spotkania i wykłady są otwarte dla społeczności akademickiej i osób zainteresowanych tematyką poruszaną w ramach pracy koła naukowego.

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

„JAK WYKORZYSTAĆ METEOROLOGIĘ LOTNICZĄ NA MORZU?” –
– WYKŁAD W KOLE NAUKOWYM METOC

Koło naukowe meteorologiczno-oceanograficzne METOC zaprosiło w dniu 12 maja 2015 roku na wykład „Jak wykorzystać meteorologię lotniczą na morzu?”.  Na tak postawione tematyczne pytanie oraz kilka innych takich jak: Czy jest możliwe wykorzystanie elementów meteorologii lotniczej w zabezpieczeniu działań na morzu? Co powinien wiedzieć nawigator morski aby wykorzystać wybrane elementy meteorologii lotniczej w nawigacji jednostki pływającej? – można było znaleźć odpowiedź podczas wykładu i dyskusji.

Wykład poprowadzi kadm. w st. spocz. dr inż. Czesław DYRCZ.

Meteorologia – nauka o atmosferze, jej budowie, właściwościach i zachodzących w niej procesach fizycznych. W rozważaniach wyszukiwane będą wspólne elementy meteorologii lotniczej i morskiej.
Meteorologia lotnicza – zajmuje się badaniem wpływu warunków meteorologicznych na działalność lotnictwa oraz metodami meteorologicznej obsługi lotnictwa oraz jego ochrony przed wpływem niebezpiecznych zjawisk atmosferycznych.

Meteorologia morska – zajmuje się badaniem właściwości, procesów i zjawisk fizycznych atmosfery nad morzami i oceanami oraz praw rządzących współoddziaływaniem atmosfery i morza.

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

WYKŁAD I DYSKUSJA W KOLE NAUKOWYM
METEOROLOGICZNO-OCEANOGRAFICZNYM METOC NT.
„ZMIANY KLIMATU A NAWIGACJA NA WODACH ARKTYCZNYCH”

W ramach działalności koła naukowego meteorologiczno-oceanograficznego METOC przeprowadzono w dniu 21 kwietnia 2015 roku wykład i dyskusja na temat „Zmiany klimatu a nawigacja na wodach arktycznych”. Obszar Arktyki jest wyjątkowo czuły na zmianę klimatu, a zachodzące w nim procesy często przyjmowane są jako działania „systemu wczesnego ostrzegania dla klimatu Ziemi”. W wyniku podniesienia temperatury powietrza zmienia się zasięg pokrywy lodowej umożliwiając prowadzenie żeglugi na obszarach arktycznych w znacznie dłuższym niż dotychczas przedziale czasu. Wykład i dyskusję poprowadził kadm. w st. spocz. dr inż. Czesław DYRCZ.

W wykładzie „Zmiany klimaty a nawigacja na wodach arktycznych” poruszone zostały następujące zagadnienia:

• Arktyka – region geograficzny;
• Zmiany klimaty w Arktyce;
• Arktyczne drogi żeglugowe;
• Zagrożenia i nowe wyzwania arktyczne;
• Nawigacja na wodach arktycznych;
• Militarne zainteresowanie akwenem.

Zmiana klimatu jest wynikiem ilości dochodzącego do powierzchni Ziemi promieniowania słonecznego, oddziaływaniem innych czynników naturalnych oraz gospodarki człowieka. W ostatnich latach termin „ogólna zmiana klimatu” przyjęto używać w kontekście globalnego ocieplenia oraz wzrostu temperatury na powierzchni naszej planety. Przyjmuje się, iż temperatura na powierzchni Ziemi w ciągu 100 lat wzrosła o ok. 0.8°C. Znacznie wyraźniejsze ocieplenie, sięgające ok. 2°C jest obserwowane nad lądami, szczególnie we wnętrzu dużych obszarów kontynentalnych, a także w Arktyce. W Arktyce rozpoczął się proces zmian, który oddziałuje nie tylko na środowisko naturalne, ale i również na działalność człowieka. Przez wiele lat Arktyka pozostawała w cieniu aktywności gospodarczej poprzez panujące ciężkie warunki klimatyczne, teraz w wyniku zmniejszania się pokrywy lodowej wystąpiło zainteresowanie żeglugą i wydobyciem bogactw naturalnych.

Obserwowane zjawisko systematycznie zmniejszającej się wielkości pokrywy lodowej na Morzu Arktycznym otwiera nowe perspektywy intensywniejszego wykorzystania żeglugowego tego akwenu. Otwierają się nowe możliwości skrócenia czasu przejścia z Oceanu Atlantyckiego na Ocean Spokojny i w przeciwnym kierunku. Daje to możliwości skrócenia czasu przejścia, a co za tym idzie bardziej efektywnej pod względem ekonomicznym żeglugi. Mniejsza pokrywa lodowa w okresie letnim, to również zwiększony dostęp do bogactw naturalnych dna morskiego obszaru Arktyki. W ubiegłym wieku ruch statków na akwenie Morza Arktycznego był minimalny, ograniczony do działalności jednostek badawczych, turystycznych i zaopatrzeniowych. Ostatnie lata wskazują na znaczy wzrost aktywności w rejonie. Akwen cieszył się ciągle dużym zainteresowaniem flot wojennych, szczególnie z ich składów atomowych okrętów podwodnych. Coraz częściej na Morzu Arktycznym stają się widoczne także okręty nawodne.

Przy tak postępującej zmianie klimatu, charakteryzującej się ociepleniem, a co za tym idzie zmniejszaniem się pokrywy lodowej na akwenie Morza Arktycznego można domniemać, iż w bliskiej przyszłości możliwe będzie przejście bez lodołamaczy przez biegun północny. Czy rzeczywiście będzie to miało miejsce?

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

PODRÓŻ STUDYJNA KOŁA NAUKOWEGO METOC DO ODDZIAŁU MORSKIEGO IMGW

Studenckie koło naukowe meteorologiczno-oceanograficzne METOC uczestniczyło w dniu 31 marca 2015 roku w podróży studyjnej do Oddziału Morskiego Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w Gdyni. Pierwszy punkt programu wizyty obejmował zapoznanie z Biurem Meteorologicznych Prognoz Morskich, po którym oprowadzała i tłumaczyła warsztat synoptyka oraz opisywała wytwarzane produkty kierownik mgr Agnieszka DRWAL-TYLMANN wraz z dyżurującymi synoptykami.

Następnie studenci spotkali się z dyrektorem Oddziału Morskiego IMGW-PIB w Gdyni mgr. inż. Jakubem SPERĄ, który w pełnym zakresie przedstawił zadania, strukturę, wyposażenie komórek organizacyjnych oddziału oraz szeroko omówił działalność codzienną i w warunkach trudnych sytuacji hydrometeorologicznych.

WARSZTAT SYNOPTYKA

Na potrzeby realizacji meteorologicznej osłony regionu, ze względu na dużą zmienność warunków pogodowych w naszej strefie klimatycznej, synoptycy z biur prognoz meteorologicznych prowadzą ciągłą i szczegółową analizę stanu atmosfery na obszarze Europy i północnego Atlantyku, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Polski i basenu Morza Bałtyckiego. Do tego celu wykorzystywane są:

• dane obserwacyjno-pomiarowe z całej Europy uzyskiwane w ramach międzynarodowej wymiany pomiędzy krajami członkowskimi WMO;

• dane synoptyczne z ponad 700 stacji synoptycznych;
• dane radiosondażowe z około 60 stacji aerologicznych w Europie;
• dane radarowe z radarów polskich i europejskich uzyskiwane w ramach udziału w projektach europejskich;
• dane satelitarne z satelitów METEOSAT i NOAA uzyskiwane w ramach członkostwa w EUMETSAT;
• dane z systemu detekcji wyładowań atmosferycznych oraz analiza konwekcji;
• wyniki numerycznych modeli prognoz pogody (COSMO, ALLADIN, DWD).

Na podstawie zgromadzonych danych synoptycy opracowują szczegółową analizę sytuacji synoptycznej nad Europą i północnym Atlantykiem, opracowując w ciągu roku ponad 2500 map synoptycznych.

W ramach osłony meteorologicznej kraju Biuro Meteorologicznych Prognoz Morskich (BMPM) w Gdyni wraz z Zespołem w Szczecinie prowadzi osłonę województwa pomorskiego i Żuław Wiślanych, woj. zachodniopomorskiego i Zalewu Szczecińskiego opracowując:

• prognozy meteorologiczne;
• prognozy niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych;
• ostrzeżenia;

W zakresie osłony hydrometeorologicznej Bałtyku BMPM opracowuje:

• morskie prognozy meteorologiczne;
• ostrzeżenia o niebezpiecznych zjawiskach dla polskiej strefy brzegowej.
• Biuro Prognoz Hydrologicznych w Gdyni prowadzi osłonę hydrologiczną na obszarze:
  • polskich wód terytorialnych Bałtyku i wybrzeża w granicach RP – od Zatoki Pomorskiej poprzez wybrzeże środkowe do Zatoki Gdańskiej;
  • zlewni rzek wpadających do Zatoki Gdańskiej i polskiej części Zalewu Wiślanego, w tym na Żuławach Gdańskich, Żuławach Wielkich i Żuławach Elbląskich;
  • ujściowego odcinka Wisły od profilu Tczew (bez profilu Tczew);
  • ujściowego odcinka Odry od profilu Gryfino (z profilem Gryfino) wraz z dopływami polskiej części zlewni Zalewu Szczecińskiego;
  • w zlewniach rzek Przymorza.Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

Studencki Biuletyn METOC jest internetowym czasopismem koła naukowego meteorologiczno-oceanograficznego METOC przeznaczonym dla studentów kierunku nawigacja Akademii Marynarki Wojennej. Tematyka artykułów prezentowanych na łamach biuletynu związana jest z szeroko pojętymi problemami meteorologii, oceanografii oraz zabezpieczenia meteorologiczno-oceanograficznego (METOC). Celem Studenckiego Biuletynu METOC jest stworzenie możliwości publikacji osiągnięć naukowych, popularyzacji wiedzy i nauki oraz podzielenia się zainteresowaniami mieszczącymi się w ramach działalności biuletynu. Biuletyn jest miejscem, gdzie prawdopodobnie młodzi autorzy przedstawią swoje pierwsze prace w przyszłej karierze naukowej i dydaktycznej.

Młodych przyszłych naukowców, a obecnych studentów zainteresowanych publikowaniem swoich artykułów zapraszamy do współpracy oraz do szerokiego dzielenia się swoimi zainteresowaniami i osiągnięciami.

Opiekunem merytorycznym czasopisma jest kontradmirał w st. spocz. dr inż. Czesław Dyrcz.

Wymogi formalne przygotowania artykułu

1. Format artykułu:

• A4
• marginesy 25 mm
• pojedynczy odstęp między wierszami
• czcionka Calibri, wys. 11 p.

2. Układ artykułu:

• imię i nazwisko
• szczegółowa afiliacja
• tytuł
• streszczenie
• słowa kluczowe
• wstęp (wprowadzenie)
• część zasadnicza opisująca metodykę badań i uzyskane wyniki
• wnioski (lub podsumowanie)
• bibliografia w porządku alfabetycznym
• tytuł, streszczenie i słowa kluczowe w języku angielskim.

3. Rysunki:

• ponumerowane, ich szerokość nie może przekraczać 17 cm
• podpisy pod rysunkami czcionką 10 p.

4. Tabele:

• ponumerowane, ich szerokość nie może przekraczać 17 cm
• tytuły nad tabelami czcionką 10 p.
• tekst w tabelach 10 p.

5. Wzory:

• ponumerowane, pisane w edytorze równań.

6. Bibliografia:

• uporządkowana alfabetycznie
• zapisana w formacie ISO 690.

Artykuły przyjmowane są zgodnie załączoną formatką artykułu.

ZASIĘGI PŁYWAJĄCEGO LODU W ARKTYCE I ANTARKTYCE

Druga połowa września to czas kiedy na Oceanie Arktycznym pływający lód osiąga swój minimalny zasięg. W 2023 roku powierzchnia lodu pływającego jest znacznie mniejsza od średniej wielkości, jednakże większa o ok. 0,7 mln km² niż miało to miejsce w 2012 roku, kiedy lodu było najmniej. Na wykresach z dnia 25 września 2023 roku zaznaczone zostały wartości ekstremalne dla Arktyki i Antarktyki. Obecnie mamy do czynienia z praktycznym otwarciem dwóch polarnych przejść z Atlantyku na Pacyfik i odwrotnie. Natomiast w Antarktyce mamy aktualnie do czynienia z malejącym maksimum występowania zasięgu lodu pływającego. Należy tutaj zaznaczyć, że tegoroczne maksimum jest mniejsze od średniej wartości o ok. 1 mln km².

Źródło rysunków: National Snow and Ice Data Center.

ŚWIATOWY DZIEŃ OCEANÓW 2023

Światowy Dzień Oceanów (WOD) to międzynarodowe święto obchodzone 8 czerwca. Utworzenie święta zaproponowano w trakcie Szczytu Ziemi w 1992 roku. Oficjalnie zostało no ustanowione przez ONZ w 2008 roku. Celem święta jest propagowanie wiedzy na temat oceanów, ich flory i fauny oraz dbałości o czystość wód oceanicznych. 8 czerwca 2023 roku w Nowym Yorku odbyły się światowe obchody Dnia Oceanów zorganizowane przez ONZ. Zachęcam do zapoznania się z prezentacją prof. dr. Hansa-Otto Pörtnera z Alfred-Wegener-Institute załączoną do informacji: WOD 2023 Prezentacja prof. dr. Hans-Otto Portnera

Opracował: Czesław Dyrcz.

Źródła: Zdjęcia – Marine Stewardship Council, WWF, C. Dyrcz; Film – ONZ.

Rejs okrętu naukowo-badawczego Bułgarskiej Akademii Marynarki Wojennej na Antarktydę (Etap II. Kartagena – Mer del Plata)

3 lutego 2023 roku okręt naukowo-badawczy Bułgarskiej Akademii Marynarki Wojennej „Święci Cyryl i Metody” (RSV „Sv Sv Kiril I Metodii” – numer burtowy 421) wszedł do argentyńskiej bazy Marynarki Wojennej w Mer del Plata. Drugi etap rejsu z Kartageny (Hiszpania) do Mer del Plata (Argentyna) przebiegł pomyślnie. Po wyjściu z Kartageny okręt napotkał niesprzyjające warunki pogodowe. Podczas przejścia przez afrykańskie wody zagrożone piractwem morskim podjęto szczególną ostrożność antyterrorystyczną. Przejście równika połączono z tradycyjnym chrztem równikowym załogi. W Mer del Plata zaokrętowana zostanie na pokład okrętu druga grupa uczestników 31. Bułgarskiej Ekspedycji Antarktycznej, która dotarła do Argentyny drogą lotniczą. Przed załoga i naukowcami trudny etap rejsu przez wody cieśniny Drecka do wysp Półwyspu Antarktycznego oraz docelowo do hiszpańskiej Juan Carlos I Antarctic Base i bułgarskiej stacji polarnej Ohridski Base na wyspie Livingston (South Shetlands Archipelago). Stacja Juan Carlos I leży w zaledwie kilku kilometrów od stacji Ohridski. W ramach porozumienia z Hiszpanią RSV „Sv Sv Kiril I Metodii” transportuje zaopatrzenie logistyczne również do stacji hiszpańskiej. W Mer del Plata okręt został przywitany przez rektora Akademii Marynarki Wojennej w Warnie kontradmirała prof. Boyana Miednikarowa, przyjaciela naszej Akademii Marynarki Wojennej.

Pierwsza grupa naukowców polarnej misji wypłynęła 2 stycznia 2023 roku z chilijskiego portu Punta Arenas na pokładzie statku badawczego pod banderą Brazylii „ARY RONGEL”. Statek przewoził również zaopatrzenie do bułgarskiej bazy, a przed dotarciem do niej odwiedził brazylijską bazę „Commandsante Ferras” na Wyspie Króla Jerzego w Zatoce Admiralicji, tuż nieopodal Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego.

Źródło fotografii: Bułgarska Akademia Marynarki Wojennej.

Nagroda rektorska dla byłego przewodniczącego koła

Nagroda rektora-komendanta AMW III stopnia za najlepszą pracę dyplomową na kierunku technicznym została przyznana panu ppor. mar. mgr. inż. Januszowi Adriankowi za pracę na temat „Meteorologiczno-oceanograficzne zabezpieczenie działań okrętów podwodnych”. Przez ostatnie lata ppor. mar. Janusz Adrianek podczas studiów kierował naukowym kołem studenckim METOC. W dniu wydziałowej inauguracji nowego roku akademickiego 2022-2023 dziekan Wydziału Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego wraz z opiekunek koła (promotorem pracy) wręczyli nagrodę laureatowi, już oficerowi okrętów podwodnych.

Panu Porucznikowi gratulujemy i życzymy wielu sukcesów w służbie na okrętach podwodnych.

Foto: Krzysztof Miłosz.

Podręczniki Czesława Dyrcza dla Akademii Morskiej w Szczecinie

Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie wydało trzy podręczniki autorstwa Czesława Dyrcza “Meteorology for students of the Maritime University of Szczecin”, “Oceanography for students of the Maritime University of Szczecin” i “Voyage planning for students of the Maritime University of Szczecin” przeznaczone dla studentów Akademii Morskiej w Szczecinie, a stanowiące zbiór trzech podręczników, które zostały napisane z myślą o studentach uczelni morskich i akademii marynarek wojennych zarówno w Polsce, jak i za granicą. Podręczniki opracowane zostały zgodnie z programami przedmiotów na poziomie zarządzania Konwencji STCW i napisane w języku angielskim.

Te trzy podręczniki stanowią projekt realizowany przez autora, jako nauczyciela akademickiego przekazującego powyższe książki bezpłatnie zainteresowanym uczelniom, które wydają je w własnych akademickich wydawnictwach na potrzeby swoich studentów. Podręczniki będą systematycznie aktualizowane i dostosowywane do potrzeb programów uczelni, które wykorzystują je w procesie dydaktycznym.

Tankowiec tonie po kolizji z jachtem

Do tego zdarzenia doszło w wigilijną noc 24 grudnia 2021 roku o godzinie 2203 LT na pozycji 15 mil morskich na NNW od wyspy New Providence na Bahamach. Tankowiec (gazowiec) M/T „Tropic Brieeze” po zderzeniu z super jachtem M/Y „Utopia IV” zatonął na głębokości ok. 600 m. Tankowiec (to nieduża jednostka o długości 49 m) został uderzony w rufową część kadłuba przez 63-metrowy jacht, co skutkowało rozszczelnieniem kadłuba, dostaniem się wody do wnętrza statku i jego zatonięciem. Zniszczenia dziobowej części jachtu spowodowały również dostaniem się wody do jego wnętrza. M/Y „Utopia IV” w asyście jednostki patrolowej przeszedł do Prince George Wharf (Nassau). 7-osobowa załoga tankowca została podjęta przez przepływającą w pobliżu jednostkę, która udzieliła jej pomocy.

Nieznane są dokładne okoliczności tego wypadku.

Źródło zdjęć: Marine Traffic.com, Stocznia Rossinavi i Salvage and Wreck

Dlaczego klimat się zmienia?

Studenckie koło naukowe meteorologiczno-oceanograficzne METOC zaprasza na spotkanie połączone z wykładem kontradmirała w st. spocz. dr. inż. Czesława Dyrcza na temat: Dlaczego klimat się zmienia? Spotkanie odbędzie się w audytorium A Biblioteki Głównej Akademii Marynarki Wojennej we wtorek 14 grudnia 2021 roku o godzinie 1700. Zaproszenie jest kierowane do członków koła naukowego, studentów pierwszego i drugiego roku studiów oraz wszystkich sympatyków i zainteresowanych tematyką zmiany klimatu. Wykład ma charakter otwarty.

System klimatyczny Ziemi jest niezwykle delikatną strukturą, której elementy są powiązane gęstą siecią zależności. Nawet niewielka zmiana w tym układzie może doprowadzić do łańcucha zjawisk, którego efekty będą nieprzewidywalne w skutkach dla Ziemi. To właśnie dzięki temu, pozornie niewielkie emisje gazów cieplarnianych związane z działalnością człowieka, zdołały doprowadzić do poważnego globalnego ocieplenia.

Klimat Ziemi ulegał w przeszłości znaczącym zmianom. Należy tu zaznaczyć, iż w przeszłości miały miejsce epoki lodowe, podczas których obszar półkuli północnej pokryty był grubym lądolodem o grubości dochodzącej nawet do trzech kilometrów. W historii naszej planety bywały też dużo cieplejsze okresy, gdy na Ziemi w ogóle nie było lądolodów. Te zmiany klimatu były powodowane czynnikami naturalnymi, takimi jak zmiany orbity Ziemi czy zmiany aktywności wulkanicznej. Przyczyną współczesnego globalnego ocieplenia bez wątpienia jest człowiek.

Zmianę klimatu dostrzegamy wyraźnie nawet bez zaawansowanych badań i metod statystycznych. Starsze pokolenie może sięgnąć pamięcią sprzed 30 lat i porównać tamten klimat z obecnym, a zmiany są istotne, gdyż zimy były ogólnie bardziej mroźne i śnieżne, lata zaś mniej upalne. Średnioroczna temperatura w Warszawie w ostatnim półwieczu wzrosła z 7,5°C do 10°C, a we Wrocławiu z 8,5°C do blisko 11°C. Obecne tempo wzrostu temperatury powietrza oraz tempo emisji gazów cieplarnianych grozi katastrofą klimatyczną Ziemi.

Dlaczego klimat się zmienia – zachęcamy do zapoznania się z prezentacją

„Katedra lodowa”

W pobliżu półwyspu Melrakkaslettu u wybrzeży Islandii zaobserwowano górę lodową o kształcie katedry. „Katedry lodowe” są zdecydowanie rzadkością na wodach arktycznych, jednakże ta ma wyjątkowy kształt. Najprawdopodobniej góra to oderwała się od lądowca na Grenlandii i niesiona Prądem Wschodniogrenlandzkim przez Cieśninę Duńską dotarła w pobliże Melrakkaslétta (półwysep w północno-wschodniej Islandii).

Źródło: RUV, Rif Field Station.

Bardzo słoneczny i ciepły tydzień, szczególnie w jego końcówce. Prognozowanie w oparciu o modele matematyczne nie zawsze jest sprawdzalne szczególnie w końcu okresu. Tak było dzisiaj (12.06.2021 r.) kiedy Gdynia została nawiedzona przez obfity opad deszczu. Tego zjawiska tydzień temu trudno było przewidzieć.

TYGODNIOWA PROGNOZA TEMPERATURY DLA GDYNI

Tygodniowa prognoza temperatur dla Gdyni jest opracowywana na podstawie następujących modeli meteorologicznych:

1. ECMWF (European Centre for Medium – Range Weather Forecasts) – numeryczny model meteorologiczny europejskiej organizacji ECMWF dostarczający prognozy krótkoterminowe i średnioterminowe.
2. GFS (Global Forecast System) – globalny system prognozowania pogody krótko i średnioterminowej, obsługiwany przez służbę meteorologiczną USA – National Weather Service (NWS).
3. ICON-EU (ICOsahedral Nonhydrostatic) – numeryczny model meteorologiczny obsługiwany przez Niemiecką Służbę Pogody (Deutscher Wetterdienst – DWD) obejmujacu obszar Europy.
4. ALARO (ALADIN and AROME) – numerycznych modeli pogody systemu ALADIN, rozwijany głównie przez kraje grupy Regional Centre for Limited Area modelling in Central Europe (RC LACE).
5. COSMO (Consortium for Small-Scale Modeling) – mezoskalowym modelem meteorologicznym rozwijanym w ramach międzynarodowej współpracy konsorcjum COSMO. Model ten wykorzystuje system analizy i asymilacji danych pomiarowych, pozwalający na poprawę warunków początkowych prognozy, dostarczanych z modelu globalnego ICON.

Prognoza obejmuje najniższe (noc) i najwyższe (dzień) temperatury powietrza dla Gdyni. Zapraszam do korzystania i przekazywania ewentualnych uwag.

Czesław Dyrcz

ŚWIATOWY DZIEŃ METEOROLOGII 2021

Tematem tegorocznego Światowego Dnia Meteorologii jest „Ocean, nasz klimat i pogoda”. Kiedy mówimy o pogodzie i klimacie, większości z nas myśli przychodzi tylko to, co dzieje się w atmosferze. Jednakże to tylko ograniczony obraz kiedy nie weźmiemy pod uwagę oceanu.

Pokrywając około 70% powierzchni Ziemi, ocean jest głównym czynnikiem wpływającym na światową pogodę i klimat. Odgrywa również kluczową rolę w zmianach klimatu. Ocean jest również głównym motorem światowej gospodarki, przenosząc ponad 90% światowego handlu i utrzymując 40% ludzkości zamieszkującej w promieniu 100 km od wybrzeża. Mając to na uwadze, Krajowe Służby Meteorologiczne i Hydrologiczne oraz naukowcy regularnie monitorują ocean i jego zmiany, modelując jego wpływ na atmosferę i świadcząc różnorodne usługi morskie, w tym wspierając zarządzanie wybrzeżami i bezpieczeństwo życia na morzu. Obecnie rosnące skutki zmiany klimatu sprawiają, że obserwacje oceanów, badania i usługi są bardziej krytyczne niż kiedykolwiek wcześniej.

Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) poprzez tak sformułowany temat skupia się na łączeniu oceanów, klimatu i pogody w ramach Systemu Ziemi. Stanowi to również początek Dekady Nauk o Oceanie na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (2021-2030). Dekada pobudza wysiłki zmierzające do wzmożenia nauki o oceanach – poprzez innowacyjne i przełomowe pomysły – jako podstawy informacji wspierających zrównoważony rozwój. WMO, jako wyspecjalizowana agencja ONZ ds. Klimatu, pogody i wody, stara się wspierać zrozumienie nierozerwalnego związku między oceanem, klimatem i pogodą. Pomaga nam to zrozumieć świat, w którym żyjemy, w tym wpływ zmian klimatycznych, oraz pomóc krajom członkowskim we wzmocnieniu ich zdolności do ochrony życia i mienia – zmniejszając ryzyko katastrofy – oraz w utrzymaniu opłacalnych gospodarek.

Światowa Organizacja Meteorologiczna w ramach Międzynarodowego Dnia Meteorologii 2021 zwraca uwagę na tak istotne problemy jak:

1. Jak ocean wpływa na kształtowanie pogody i klimatu?
2. Zapewnienie bezpieczeństwa na morzu i na lądzie.
3. Obserwacja zjawisk i procesów występujących w oceanach.
4. Prognozowanie zmienności klimatu.
5. Ocean i zmiana klimatu.
6. Cele Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych i inne inicjatywy klimatyczne.

Światowa Organizacja Meteorologiczna prezentuje powyższe zagadnienia w oficjalnym materiale World Meteorological Day 2021 – The ocean, our climate and weather.

MV „Alta” – dwa lata dryfu, skały i zniszczenia po sztormie

Ponad rok temu, 16 lutego 2020 roku, współczesny statek-widmo MV „Alta” osiadł na mieliźnie na irlandzkim wybrzeżu w pobliżu Ballycotton, Cork, podczas sztormu „Dennis”. 10-osobowa załoga została zdjęta na środku Atlantyku (około 1200 mil morskich na SE od Bermudów) we wrześniu 2018 roku przez US Coast Guard ze względu na niemożliwość naprawy układu napędowego i zbliżający się huragan. Niesprawny statek dryfował do tamtego czasu przez 20 dni. Po tym kontakt z jednostką został utracony na 11 miesięcy. W sierpniu 2019 roku brytyjski okręt patrolowy HMS „Protector” zgłosił, że spotkał statek na Oceanie Atlantyckim bez żadnej załogi.

Poważne zniszczenia wraku spowodowały sztormy w lutym i marcu tego roku.

Zdjęcia: Safehaven Marine. Frank Kowalski.

Ruch lodu na Zatoce Puckiej

W dniu 13 lutego 2021 roku północno-zachodni wiatr (15-20 węzłów) spowodował ruchu lodu w Zatoce Puckiej. Oderwany lód od pola lodowego zlokalizowanego w północno-zachodniej części zatoki zaczął przemieszczać się w stronę otwartej Zatoki Gdańskiej. W panujących warunkach atmosferycznych można prognozować przemieszczenie się dużych mas lodu w rejon Portu Gdańsk, Przekopu Wisły i w kierunku Mierzei Wiślanej.

Rys. 1. Mapa zlodzenia Bałtyku obrazująca polskie wybrzeże (Źródło: IMGW.)

Rys. 2. Ruch lodu na Zatoce Puckiej w dniu 13 lutego 2021 roku ok. godz. 1300 LT (Źródło: opracowanie na podstawie mapy BHMW 4151/Sz.)

Fot. 1. Lód stały na akwenie Zatoki Puckiej widziany z m. Rewa w dniu 13 lutego 2021 r. o k. godz. 1300 LT (Źródło: fot. C. Dyrcz.)

Fot. 2. Odrywające się kry lodowe od lodu stałego i przylepy lodowej w Zatoce Puckiej (Źródło: fot. C. Dyrcz.)

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Kule lodowe – ponownie na Mierzei Helskiej

16 stycznia 2021 roku na Mierzei Helskiej w Jastarni na brzegu Zatoki Puckiej zaobserwowano charakterystyczne formy lodu morskiego jakimi są kule lodowe. To rzadkie, wyjątkowe i interesujące zjawisko na polskich wodach Morza Bałtyckiego. W ostatnich dniach stycznia 2014 roku kule lodowe widziane były nieomal w tym samym miejscu. Średnica tych kul wynosiła 15 cm. Jak powstają te malownicze formy lodu morskiego? Hipotetyczny mechanizm ich tworzenia obrazuje załączony schemat na rys. 1.

W minionych latach zjawisko tworzenia się kul lodowych było szczególnie widoczne na trzecim co do wielkości Wielkim Jeziorze Amerykańskim, całkowicie słodkowodnym jeziorze Michigan. Tam ich średnica osiągnęła 25 cm, a waga wynosiła 22 kg.

Fot. 1. Lodowe kule powstałe na jeziorze Michigan w dniu 21.02.2013 r.
(Źródło: fot. L. Olmsted.)

Fot. 2. Kule lodowe rozmieszczone na wschód od mola w Jastarni (01.02.2014 r.)
(Źródło Fot. C. Dyrcz.)

Fot. 3. Kule lodowe rozmieszczone na zachód od mola w Jastarni (16.01.2021 r.)
(Źródło Fot. J. Kohnke.)

Rys. 1. Hipotetyczny mechanizm tworzenia się kul lodowych w 2014 r.

W schematycznie przedstawionym hipotetycznym mechanizmie powstawania kul lodowych na rys. 1. uwzględniono następujące czynniki mające wpływ na powstanie tych form lodu:

• niska temperatura powietrza;
• niska temperatura wody;
• długotrwały wiatr z kierunku południowo-wschodniego;
• wysoka fala powstająca w strefie styku z lądem (Mierzeja Helska);
• rzeźba dna w strefie napływu fal morskich na brzeg;
• wydłużenie strefy napływu fal morskich na brzeg ze względu na długotrwałe oddziaływanie układu wysokiego ciśnienia na akwenie Zatoki Puckiej.

Zjawisko kul lodowych nie ma znaczenia w procesie prowadzenia nawigacji, gdyż występuje ono najczęściej na linii styku ląd – morze (ocean).

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Zjawisko „Virga” nad Gdynią

W godzinach porannych 19 listopada 2020 roku nad Gdynią zostało zaobserwowane zjawisko „virga”. Virga jest opadem, który nie dociera do powierzchni ziemi, a paruje lub sublimuje zanim opadnie. Powyższe zjawisko ma miejsce podczas gdy dolna część atmosfery ma niską wilgotność.

Opracował: Czesław Dyrcz.

„Okrężny” front okluzji nad Polską

13 listopada 2020 roku można było zaobserwować ciekawe ukształtowanie frontu okluzji nad terytorium Polski. Początkowo front sięgał również Niemiec i Danii, gdzie następował jego zanik. Front przybrał kształt półokręgu. Interpretacja zdjęć z radarów meteorologicznych mogłaby wskazywać na powstanie zakłóceń referencyjnych radaru w Rębiechowie, jednakże zdjęcia satelitarne przedstawiają okrężnie ukształtowane chmury niskie i średnie. Kształt chmur odpowiada przemieszczaniu się frontu okluzji wraz z płytką zatoką niżową znad Morza Bałtyckiego.

Opracował: Czesław Dyrcz.

Fala monstrualna o wysokości 30 metrów

W dniu 28 października 2020 roku o godz. 0300 UTC irlandzka pława pomiarowa M6, zakotwiczona ok. 200 mil morskich na zachód od Irlandii, zarejestrowała maksymalną wysokość fali wynoszącą 29,883 m. Fala została wygenerowana przez ex-huragan Epsilon i była największą jaka kiedykolwiek pojawiła się u wybrzeży Irlandii.

Rys. 1. Widok pławy pomiarowej M6 (pława ODAS 62095)
(Źródło: The Irish Marine Data Buoy Observation Network.)

Rys. 2. Pozycja zakotwiczenia pławy pomiarowej M6 (ODAS 62095)
(Źródło: The Irish Marine Data Buoy Observation Network.)

Rys. 3. Zarejestrowana przez pławę M6 maksymalna wysokość fali wynosząca 29,883 m
(Źródło: The Irish Marine Data Buoy Observation Network.)

Fala wyjątkowa (czasem nazywana falą fenomenalną lub monstrualną) jest to fala morska o wysokości znacznie większej niż typowe fale w danych warunkach pogodowych. Osiągają wysokość sięgającą 30 metrów i są bardzo niebezpieczne dla jednostek pływających. Wśród ludzi morza istnieją opowieści o tak olbrzymich falach, które występują pojedynczo i tak jak się pojawiają, to znikają. Monstrualna fala została po raz pierwszy, w sposób niebudzący wątpliwości, zmierzona na platformie wiertniczej Draupner na Morzu Północnym w dniu 1 stycznia 1995 roku u wybrzeży Norwegii (rys. 4).

Rys. 4. Pierwsza oficjalnie zarejestrowana fala monstrualna o wysokości znacznej ok. 18 m na platformie Draupner w dniu 1 stycznia 1995 roku (Źródło: opracowanie na podstawie Taylor P.H., The shape of the Draupner wawe of 1st January 1995.)

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

„Zgniły wyż” nad Polską w dniach 06-07.11.2020 roku

W dniach od 6 listopada 2020 roku Polska znajduje się pod wpływem układu barycznego wysokiego ciśnienia o wartości 1037 hPa (1200 UTC 06.11.2020 r.). Centrum wyżu znajdowało się na SW poza granicami Polski. Układom wyżowym towarzyszy zwykle bezchmurna pogoda i niska wilgotność, natomiast w tzw. „zgniłych wyżach” pogoda zgoła jest niżowa. Całkowite zachmurzenie, duża wilgotność, obniżona widzialność, możliwość wystąpienia mżawki lub deszczu, a niskie chmury towarzyszą tego typu układom. „Zgniłe wyże” występują w naszych szerokościach geograficznych w okresie jesiennym i wiosennym. Często występowaniu „zgniłego wyżu” towarzyszy zjawisko smogu. Charakterystyczną cechą tych układów jest stabilna i wyrównana temperatura w dzień jak i w nocy. „Zgniłe wyże” mają również negatywny wpływ na samopoczucie.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Topnienie lodowców w Arktyce

Szwedzki fotoreporter Christian Åslund zestawił kilka zdjęć lodowców na Spitsbergenie (Svalbard) wykonanych przez Norweski Instytut Polarny ok. 100 lat temu z własnymi zdjęciami tych samych miejsc z 2003 roku. Różnice są widoczne. Można zauważyć, iż zdjęcia Åslunda są obrazem drastycznego wpływu zmian klimatycznych na Arktykę. Biorąc pod uwagę fakt, że te zdjęcia zostały wykonane w 2003 roku, można sobie wyobrazić, że dziś ten stan jest znacznie gorszy. “To, co dzieje się w Arktyce, rozprzestrzenia się na całym świecie”, zauważa Åslund.

Źródło: zdjęcia Christian Åslund i Norweski Instytut Polarny.

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

MEDIKAN IANOS

Medikan (Medicane), to śródziemnomorski układ niżowy podobny do cyklonu tropikalnego, czy huraganu. Medikan jest raczej rzadkim zjawiskiem meteorologicznym charakterystycznym dla akwenu Morza Śródziemnego.

14 września 2020 r. nad Zatoką Wielka Syrta zaczął się rozwijać układ niżowy z tendencją szybkiego rozwoju, powoli przemieszczający się na północny zachód z prędkością wiatru około 50 kilometrów na godzinę. Do 15 września prędkość wiatru wzrosła do 65 km/h przy minimalnym ciśnieniu 1010 hPa. Układ otrzymał nazwę Ianos. Aktualna temperatura wody na tym akwenie wynosi od 28 do 30 °C, co daje warunki rozwoju zjawiska. Obecne modele przewidują kierunek północno-wschodni przemieszczania się układu i osiągnięcie zachodnich wybrzeży Grecji w najbliższym czasie (17-18 września 2020 r.). Układowi towarzyszy sztormowy wiatr i ulewny deszcz mogący powodować powodzie.

Rys. 1. Trasa przemieszczanie się medikanu Ianos w dniach 14-17.09.2020 r. (Źródło: opracowanie na podstawie map analizy MetOffice.)

Rys. 2. Mapa analizy synoptycznej z 17.09.2020 r. godz. 0000 (Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Morskiej.)

Rys. 3. Zdjęcie satelitarne obrazujące położenie i warunki zachmurzenia medikanu Ianos z 17.09.2020 r. godz. 1030 (Źródło: Zoom Earth EUMETSAT.)

Opracowanie: Czesław Dyrcz.

Grudzień 2019 – trzeci najcieplejszy grudzień od 1951 roku

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy (IMGW – PIB) w komunikacie prasowym Warunki termiczne w Polsce w grudniu 2019 r. z dnia 10 stycznia 2020 roku poinformował, iż średnia obszarowa temperatura powietrza w grudniu 2019 roku wyniosła 3,2°C i była wyższa od średniej wieloletniej temperatury dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1981–2010) o 3,6°C. Zgodnie z kwantylową klasyfikacją warunków termicznych ubiegły miesiąc należy więc zaliczyć do miesięcy ekstremalnie ciepłych. Warunki termiczne w poszczególnych regionach kraju również zostały sklasyfikowane jako ekstremalnie ciepłe.

Fot. 1. Grudniowy widok z akademickiego okna

Grudzień 2019 r. był 3. najcieplejszym grudniem od roku 1951 i trzecim z najcieplejszych grudni w XXI wieku. Najcieplejszy grudzień wystąpił w roku 2006, kiedy średnia temperatura powietrza dla obszaru Polski wynosiła 5,9°C. Z kolej najchłodniejszy wystąpił w 1969 roku, kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła zaledwie –6,1°C.

IMGW – PIB informuje, że największy wzrost temperatury powietrza występuje na obszarze Pojezierzy (1,8°C w stosunku do 1951 roku), najsłabszy zaś w Karpatach (0,9°C).

Biorąc pod uwagę wyniki dla grudnia, IMGW – PIB stawia stwierdzenie, że rok 2019 był najcieplejszym rokiem w Polsce od 1951 roku i najprawdopodobniej najcieplejszym od połowy XIX wieku.

Obserwowane zmiany temperatury powietrza wywoływane globalnym ociepleniem w dużym zakresie obejmują obszary polarne półkuli północnej naszego globu, co jest widoczne na mapie obserwowanych zmian temperatury w latach 1970 – 2017 wydanej przez Instytut Alfreda Wegenera (rysunek 1). Na tej mapie obszar Polski charakteryzuje się wzrostem temperatury powietrza w przedziale od +1,0 do +2,0⁰C, co pokrywa się z danymi IMGW – PIB.

Rysunek 1. Obserwowane zmiany temperatury powietrza w latach 1970 – 2017 (Źródło: Instytut Alfreda Wegenera.)

Początek 2020 roku charakteryzuje się również wysokimi temperaturami, brakiem śniegu i zlodzenia Zatoki Puckiej, co o tej porze roku nie jest normalnym stanem.

Fot. 2. Przyroda w styczniu 2020 roku

Fot. 3. Zatoka Pucka bez lodu

komunikat_meteo_imgw_pib

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.

MGŁA ADWEKCYJNA NAD PORTEM GDYNIA

W godzinach popołudniowych 18 maja 2019 roku nad portem Gdynia zaobserwować można było zjawisko mgły adwekcyjnej. To jeden z rodzajów mgieł klasyfikowanych ze względu na warunki powstawania. Mgła adwekcyjna zwana również napływową powstaje w wyniku napływu (adwekcji) wilgotnej masy powietrza w następujących przypadkach:

• napływu ciepłej i wilgotnej masy powietrza nad chłodniejsze podłoże;
• napływ zimnej i wilgotnej masy powietrza nad cieplejsze podłoże.

Powietrze poprzez kontakt z podłożem stopniowo osiągając temperaturę punktu rosy tworząc mgłę. Przypadek z dnia 18 maja 2019 roku, to napływ ciepłej i wilgotnej masy powietrza nad chłodne wody Zatoki Gdańskiej w cyrkulacji niżowej, gdy centrum niżu znajdowało się nad Alpami (L 1002hPa). Docierające nad port Gdynia masy ciepłego i wilgotnego powietrza przemieszczały się na swojej drodze ponad chłodnymi wodami Zatoki Gdańskiej (sytuacja zobrazowana na rysunku obrazującym kierunek napływu ciepłych mas powietrza wykonanym na podstawie mapy Biura Hydrograficznego Marynarki Wojennej Nr 4151/Sz).

Opracowanie i zdjęcia: Czesław Dyrcz.